جرم محاربه و مجازات آن

محاربه چیست؟

چه مجازاتی برای جرم محاربه در قانون تعیین شده است؟

جرم محاربه یکی از انواع جرایم حدی است که نوع و میزان و کیفیت اجرای  آن در شرع مقدس تعیین گردیده است.
منظور از مجازات حدی مطابق با ماده ۱۵ قانون مجازات اسلامی مجازاتی است که نوع، میزان و کیفیت اجرای آن در قانون تعیین شده و غیرقابل تبدیل یا تخفیف باشد.
معنای لغت جرم چیست ؟ در پاسخ به این سوال که  تعریف حقوقی جرم چیست؟ باید گفت، هر رفتاری اعم از انجام دادن یک کار (فعل) و انجام ندادن کار (ترک فعل) که در قوانین جزایی، برای آن مجازات تعیین شده باشد، جرم محسوب می گردد

تعریف محاربه:

طبق تعریف ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی” محاربه، عبارت از کشیدن سلاح، به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آن ها است، به نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد. هر گاه کسی با انگیزه شخصی، به سوی یک یا چند شخص خاص، سلاح بکشد و عمل او جنبه عمومی نداشته باشد و نیز کسی که به روی مردم سلاح بکشد، ولی در اثر ناتوانی، موجب سلب امنیت نشود، محارب محسوب نمی‌ شود. ”

به چه کسی محارب گفته می‌شود؟

طبق تعریف در ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی، هر شخصی که به قصد جان و مال و ناموس مردم یا به قصد ارعاب مردم، دست به سلاح ببرد و موجبات سلب امنیت مردم گردد. همچنین اگر شخصی در مسیر راهها از اسلحه استفاده کند و امنیت جاده و مردم را از بین ببرد نیز تحت عنوان محارب دارای مجازات خواهد بود

با استناد به ماده مذکور، محاربه ممکن است به قصد ارعاب مردم تحقق یابد. از نظر عملی به رفتاری محاربه گفته میشود که موجب بروز ناامنی در جامعه شود. نکته حائز اهمیت در ارتباط با تحقق جرم محاربه این که، شخص محارب می بایست از انگیزه عمومی برخوردار باشد. بنابراین، چنانچه یک نفر با انگیزه شخصی به روی شخص یا اشخاصی سلاح بکشد، عمل او محاربه محسوب نخواهد شد.

مجازات جرم محاربه چیست؟

همانطور که اشاره شد جرم محاربه از جرایم با مجازات حدی به شمار می رود.
طبق تعریف ماده ۲۸۲ قانون مجازات اسلامی مجازات جرم محاربه یکی از موارد زیر است :

• صلب
• قطع دست راست و پای چپ
• اعدام
• نفی بلد

طبق ماده ۲۸۳ قانون مجازات اسلامی انتخاب هر یک از مجازات های فوق به اختیار قاضی صادرکننده حکم است. مجازات صلب (یا به صلیب کشیدن):
به معنای این است که مرتکب محاربه را می بایست به یک صلیب متصل کرده و به مدت سه روز و سه شب بدون آن که چیزی بیاشامد و بخورد، رها کنند. چنانچه پس از سه روز و سه شب، محکوم همچنان زنده باشد، او را از صلیب پایین می کشند.

نفی بلد :
نیز همان مجازات تبعید است. چنانچه محارب به مجازات نفی بلد محکوم گردد، باید در مدت تبعید تحت مراقبت قرار گرفته و با دیگران رفت و آمد، مراوده و معاشرت نداشته باشد. طبق ماده 384 قانون مجازات اسلامی مدت نفی بلد نمی تواند کمتر از یک سال باشد. البته باید در نظر داشت در صورتی که محارب توبه نکند، حتی پس از مدت یک سال نیز در تبعید باقی می ماند.

شرایط تحقق جرم محاربه چیست؟

با توجه به رکن قانونی جرم محاربه، حقوقدانان شرایطی را برای تحقق این جرم بیان کرده اند، که مهمترین آنها از قرار زیر است:

سلاح کشیدن؛ نکته حائز اهمیت اینکه صرف حمل سلاح و به همراه داشتن آن برای تحقق جرم محاربه کفایت نميکند. شخص محارب باید سلاح خود را به روی مردم بر کشد. یعنی آن را از حالت ضامن درآورد یا اصطلاحاً آن را لخت کند.قصد عمومی؛ همانطور که اشاره شد، عمل مطابق با ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی عمل مرتکب در صورتی محاربه است که جنبه عمومی داشته باشد. بنابراین چنانچه کسی به قصد جان یا مال یک یا چند نفر مشخص بر روی آنها سلاح بکشد، رفتار وی محاربه نیست.
.

راه های اثبات جرم محاربه

راههای اثبات جرم محاربه اقرارو شهادت شهود می باشد. در صورتی که محارب یک بار به وقوع جرم اقرار کند جرم اثبات خواهد شد. همچنین جرم محاربه با شهادت دو مرد عادل قابل اثبات می باشد.

همچنین جرم محاربه با علم قاضی، تحقیقات محلی، گزارش ظابطین، فیلم دوربین مداربسته  و یا سایر امارات و قرائن دیگر قابل اثبات خواهد بود.

نکات حقوقی در خصوص جرم محاربه و مجازات آن، شرایط تحقق و اثبات آن

در خصوص جرم محاربه و مجازات آن، شرایط تحقق و اثبات آن نکات قانونی و حقوقی زیر قابل توجه می باشد :

طبق ماده 281 قانون مجازات اسلامی راهزنان، قاچاقچی ها و سارقانی که به سلاح دست میبرند و باعث ناامنی مردم و راه ها می شوند، محارب به شمار می روند.مطابق با ماده 280 قانون مجازات اسلامی فرد یا افرادی که به منظور مقابله و دفاع در برابر محاربان، به سلاح دست می برند، محارب نیستند. این در حالی است که اصولاً حمل سلاح مطابق با قوانین ایران جرم است.به طور کلی بر اساس ماده 133 قانون مجازات اسلامی در تعدد جرایم، مجازات های حدی با قصاص و مجازات های تعزیری جمع می شوند. بنابراین در صورتی که محارب مرتکب جرایم موجب قصاص از قبیل قتل و جنایات مادون قتل شود، علاوه بر محکومیت به یکی از مجازات های جرم محاربه، به مجازات قصاص نیز محکوم می گردد.مرجع صالح رسیدگی کننده به جرم محاربه و مجازات آن، شرایط تحقق و اثبات آن، دادسرای عمومی و انقلاب است. چنانچه تحقیقات مقدماتی این جرم به صدور قرار جلب به دادرسی منتهی گردد، رسیدگی به این جرم در صلاحیت دادگاه انقلاب است.

شرایط سقوط حد محاربه با توبه محارب

به موجب ماده 114 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 «در جرائم موجب حد به استثنای قذف و محاربه هرگاه متهم قبل از اثبات جرم، توبه کند و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، حد از او ساقط می‌گردد. همچنین اگر جرائم فوق غیر از قذف با اقرار ثابت شده باشد، در صورت توبه مرتکب حتی پس از اثبات جرم، دادگاه می‌تواند عفو مجرم را توسط رئیس قوه قضائیه از مقام رهبری درخواست نماید.

تبصره ۱- توبه محارب قبل از دستگیری یا تسلط بر او موجب سقوط حد است».

مطابق ماده 114 قانون مجازات اسلامی در جرم محاربه اگر محارب قبل از اثبات جرم توبه کند حد محاربه از وی ساقط نخواهد شد. ولی اگر جرم محاربه با اقرار محارب ثابت گردد و توبه محارب چه بعد از اثبات جرم و چه قبل از اثبات جرم باشد قاضی پرونده می تواند عفو او را از طریق رئیس قوه قضائیه از رهبر تقاضا نماید